Studenci z reguły wiedzą, czym jest praca magisterska, ponieważ to w dużej mierze od niej zależy uzyskanie tytułu zawodowego oraz otrzymanie dyplomu. Osoby niewiedzące szybko dowiadują się, że praca magisterska to rodzaj tekstu naukowego, w którym autor w obiektywny sposób i zgodnie z ustaloną metodologią analizuje pewne problemy (teoretyczne lub praktyczne) i stara się wskazać pewne ich rozwiązania lub przewidywania, jak będą się one kształtować w przyszłości.
Praca magisterska jest pisana przez studentów ostatnich lat studiów jednolitych magisterskich (np. prawa, medycyny) albo na drugim roku studiów uzupełniających, choć zwykle seminaria przygotowujące do stworzenia dzieła zaczynają się wcześniej - na przedostatnim roku. Dzięki temu żak ma wystarczająco dużo czasu, aby zebrać materiał, przeprowadzić badania, dokonać analizy źródeł.
Praca magisterska liczy zwykle około 100 stron. Co prawda istnieje limit w postaci 80-120 stron, ale jeśli utwór porywa poziomem, to autor może zarówno napisać mniej lub więcej. Wszystko zależy od jakości dzieła i podejścia promotora. Ograniczenia istnieją, aby zdyscyplinować studentów i mają zapobiegać ryzyku tzw. przegadania pracy czy zbyt pobieżnej, niedokładnej analizy.
Praca magisterska aspiruje do miana dzieła naukowego, więc powinna spełniać jego wymagania. Oznacza to, że musi przedstawiać problem obiektywnie, zgodnie ze stanem rzeczywistym oraz istniejącą wiedzą. Badania, analizy muszą powinny być rzetelne, zgodne z prawdą. Argumenty powinny być poparte twardymi dowodami naukowymi.